Asset Publisher
Biegi na orientację
Lubisz biegać, ale znudziło ci się bicie rekordów prędkości? Spróbuj czegoś nowego. W biegach na orientacje równie ważna co sprawne nogi i płuca jest głowa.
O co chodzi w biegu na orientację? O jak najszybsze przebycie określonej trasy wyznaczonej punktami kontrolnymi. Którędy zawodnik pokona dystans pomiędzy kolejnymi punktami, zależy tylko od niego: jego sprawności poruszania się w terenie, zmysłu orientacji i strategii. Do pomocy ma - coraz bardziej zapomniane w dzisiejszych czasach nawigacji satelitarnych - mapę i kompas. Żeby ukończyć zawody, musi zaliczyć wszystkie punkty w odpowiedniej kolejności. Swoją obecność w tych miejscach potwierdza na karcie startowej lub, coraz częściej, na specjalnym chipie.
Historia z armią w tle
Biegi na orientację wywodzą się ze Skandynawii. Pierwsze zawody zorganizowano jeszcze w XIX w. w Norwegii. Początkowo dyscyplina cieszyła się niewielkim zainteresowaniem i startowali w niej głównie wojskowi. Dla cywilów, w czasach gdy sport nie był tak popularny, jak dziś, pokonanie dwudziestokilometrowych tras było zbyt wielkim wyzwaniem. Dopiero kiedy skrócono dystans orienteering stał się popularniejszy wśród amatorów. W latach trzydziestych XX w. rozegrano pierwsze zawody międzynarodowe, a po drugiej wojnie światowej biegi na orientację zaczęto uprawiać poza Skandynawią, w 1961 r. powstała Międzynarodowa Federacja Sportów na Orientację, a pięć lat później odbyły się pierwsze mistrzostwa świata.
Dziś ten sport wciąż najpopularniejszy jest w Europie. Nieco mniejszym zainteresowaniem cieszy się w Ameryce Północnej, Wschodniej Azji i Australii.
Chociaż jest dyscypliną olimpijską, nigdy nie znalazł się w programie igrzysk. I pewnie długo nie znajdzie. Biegów na orientację w zasadzie nie sposób pokazać w telewizji ze względu na zbyt rozległy teren rozgrywania zawodów. Z tego samego powodu oraz tego, że biegi zazwyczaj organizowane są w lesie, trudno oczekiwać tłumu kibiców. Pomimo tej niemedialności, popularność orienteeringu rośnie, a na największych zawodach startuje nawet 25 tys. biegaczy. To liczba porównywalna z frekwencją na największych maratonach na świecie.
O co w tym chodzi?
W biegu na orientację bardzo ważna jest mapa, ale nieco inna od tych używanych podczas leśnych wędrówek. Podstawowa różnica polega na tym, że lasy oznaczone są na niej różnymi odcieniami zieleni. Im ciemniejszy kolor, tym gęstszy las, a więc poruszanie się w nim trudniejsze. Takie oznaczenia pomagają zdecydować czy lepszym rozwiązaniem będzie bieg najkrótszą trasą przez gęstwinę, czy lepiej trochę nadłożyć drogi i pokonać trasę przez rzadsze zarośla.
Reszta oznaczeń przypomina te powszechnie używane. Niebieskie elementy to obiekty wodne: rzeki, strumienie, jeziora, bagna czy studnie. Brązowe poziomnice obrazują ukształtowanie terenu: góry, pagórki, muldy, jary itp. Czarne znaczki pokazują charakterystyczne obiekty, np. głazy, myśliwskie ambony czy np. jaskinie.
Skala map używanych w orienteeringu jest dużo mniejsza niż turystycznych, zwykle 1:15000 lub 1:10000 (1 cm na mapie odpowiada 150 lub 100 metrom w terenie), a w wypadku biegów sprinterskich - nawet mniej niż 1:5000. Oczywiście nie obejdzie się tez bez kompasu. To dzięki niemu można ustawić mapę względem północy, a także przemieszczać się pomiędzy punktami kontrolnymi na azymut.
Punkty kontrolne podczas biegu na orientację oznaczone są tzw. lampionami. To biało-pomarańczowy lub biało-czerwony znacznik w kształcie sześcianu. Każdy z punktów ma swój kod.
wyposażony jest też w perforator, za pomocą którego uczestnik oznacza kartę startową lub, coraz częściej, elektryczny czujnik, który rejestruje chip zawodnika.
Naturalnie w lesie
Najpopularniejszym biegiem na orientację jest bieg klasyczny (nazywany też długim). W równym stopniu sprawdza on techniki orientacji, co sprawność i wytrzymałość zawodnika. Pokonanie trasy zajmuje zwycięzcom około 75-90 minut. Biegi średniodystansowe nastawione są przede wszystkim na dobrą nawigację. Najlepsi kończą je mniej więcej w pół godziny. W biegu sztafetowym wygrywa ta - najczęściej trzyosobowa - drużyna, której zawodnicy po kolei zaliczą jak najszybciej i bezbłędnie swoje trasy. Organizuje się także biegi sprinterskie, nocne, długodystansowe czy punktowe, w których trzeba w określonym czasie zaliczyć jak najwięcej punktów kontrolnych.
Naturalnym terenem do uprawiania biegów na orientację są lasy. Dlatego też Lasy Państwowe postanowiły przyjść z pomocą miłośnikom tej dyscypliny. W 2011 r. Ogólnopolski Komitet Organizacyjny Biegu na Orientację Leśników przedstawił koncepcję Zielonego Punktu Kontrolnego. Chodzi o zainstalowanie w lasach lub parkach stałych punktów kontrolnych, które umożliwiłyby bieg w dowolnym czasie. Takie standaryzowane punkty mają logo właściciela, zarządcy terenu lub sponsora, plakietki z symbolem orienteeringu, kasownik (perforator) kart kontrolnych oraz kod kreskowy umożliwiający elektroniczne potwierdzenie obecności zawodnika. Do tego zarządcy terenu przygotowują znormalizowane mapy do orienteeringu, które uczestnicy biegu będą np. mogli ściągnąć z internetu.
Do tej pory powstało ponad czterdzieści projektów Zielonych Punktów Kontrolnych w Lasach Państwowych. Są takie na terenie nadleśnictw: Krynki, Bytów, Przedborów, Olsztynek, Wieruszów, Maskulińskie, Spychowo, Brynek, Gdańsk, Mielec, Strzebielino, Hajnówka, Lipka, Woziwoda, Miękinia, Elbląg, Dojlidy, Solec Kujawski, Supraśl, Krasnystaw i Augustów. Ich wykaz można znaleźć na stronie www.zielonypunktkontrolny.pl.
Asset Publisher
Asset Publisher
lasy nadleśnictwa
lasy nadleśnictwa
Fot. Szymon Różański
Fot. Szymon Różański
Fot. Artur Warchoł
Lasy Nadleśnictwa Płońsk nie posiadają wyróżniających cech w typowym mazowieckim krajobrazie. Znaczne rozproszenie kompleksów leśnych oraz duża liczba fragmentów o małej powierzchni, nie stwarzają puszczańskiego klimatu knieji. Ich podstawową rolą w krajobrazie i środowisku naturalnym jest więc łączenie, obfitujących w lasy, obszarów północy i południa Polski. Funkcja tego typu korytarzy ekologicznych jest nie do przecenienia. Pomimo, iż nie są typowymi matecznikami przyrody, to umożliwiają kontakt rozdzielonych przez wpływy człowieka, populacji zwierząt i roślin.
Gdybyśmy skupili całe lasy Nadleśnictwa Płońsk w jednym miejscu, to zajęłyby jedną piątą powierzchni Warszawy. Jest to areał wynoszący ponad 11 tys. ha. Drzewostany rozrzucone są na znacznej przestrzeni - 1350 km2, odpowiadającej wielkością półtorej powierzchni przeciętnego powiatu w Polsce.
Na terenie Nadleśnictwa Płońsk dominują siedliska lasowe – lasów i lasów mieszanych. Ich łączny udział wynosi blisko 63%. Siedliska borowe zajmują 37 % powierzchni leśnej.
Na siedliskach borów, borów mieszanych i lasów mieszanych gatunkiem panującym w drzewostanach jest sosna.
O ile dla borów i borów mieszanych jest to sytuacja właściwa, o tyle dla siedlisk lasu mieszanego i lasu świeżego udział sosny powinien być niższy. Wysoki udział sosny w siedliskach lasowych jest wynikiem intensywnych zalesień i odnowień zdewastowanych w czasie II wojny światowej lasów. Obecnie płońscy leśnicy stopniowo zmieniają skład gatunkowy tych drzewostanów poprzez wymianę starego pokolenia lasu na młodsze, składające się z gatunków liściastych, lepiej dostosowanych do rodzaju siedliska.
Zastosowanie specjalnych sposobów użytkowania rębnego drzewostanów, mające na celu jednoczesne wykorzystanie zasobów drzewnych oraz ich odnawianie, spowodowało iż 40% powierzchni stanowią lasy w wieku od 51 do 80 lat. Najstarsze klasy wieku pomiędzy 91 a 140 lat zajmują ponad 1500 ha powierzchni leśnej.
Pod względem zróżnicowania przestrzennego typów roślinności na terenie nadleśnictwa można wyróżnić trzy obszary.
Równinny, ubogi siedliskowo obszar położony w północnej części nadleśnictwa, obejmujący górny odcinek Wkry i jej dopływów (Równina Raciąska). Obszar ten zdominowany został przez drzewostany sosnowe, rosnące na siedliskach borowych i położone w zagłębieniach olsy.
Zachodnia, stosunkowo najsłabiej zalesiona Wysoczyzna Płońska o nieznacznym sfalowaniu i staroglacjalnej rzeźbie terenu, urozmaicona wzniesieniami morenowymi i kemowymi. Lasy tu występujące rosną zazwyczaj na żyznych siedliskach, wykształconych na glebach gliniastych.
Wschodnia część, również nieznacznie sfalowana -Wysoczyzna Ciechanowska o stosunkowo największym udziale siedlisk lasowych.
Osobliwości przyrodnicze.
Do najciekawszych obiektów powierzchniowych należą dwa rezerwaty przyrody. Pierwszy z nich- rezerwat Dziektarzewo powołano jeszcze w latach 60-tych ubiegłego wieku. Rezerwat położony jest na skarpie rzeki Wkry, niedaleko miejscowości o tej samej nazwie. Walorem tego obiektu jest właśnie sama nadrzeczna skarpa porośnięta lasem łęgowym.
Nieco większym obiektem przyrodniczym jest rezerwat Noskowo, chroniący stare jesionowo-olszowe łęgi u źródeł nienazwanej strugi, wpadającej do Naruszewki. W rezerwacie Noskowo odnotowano obecność rzadkiego chrząszcza - Pachnicy Dębowej, której biotopem są wiekowe, próchniejące drzewa liściaste.
Płońskie lasy skrywają niewiele rzadkich i chronionych gatunków flory i fauny. Ogólnie odnotowano 39 gatunków roślin i grzybów, oraz 78 gatunków zwierząt podlegających ochronie. Spośród nich wyróżniają się takie gatunki jak:
kruszczyk szerokolistny, wawrzynek wilczełyko, szmaciak gałęzisty, brodaczka kępkowa, traszka grzebieniasta, kumak nizinny, bóbr europejski, bocian czarny.
